-
1 aedifico
aedi-fico, āvī, ātum, āre [ aedes + facio ]1) возводить постройку, строить (casas H; regiam cedro QC); сооружать ( navem C); воздвигать (columnas C; monumentum alicujus Pt); созидать, творить ( mundum C); основывать, создавать ( rem publicam C)ae. hortos C — разбивать садыae. urbem C — заложить городtot compagibus altum ae. caput J ирон. — возводить столь многоярусную постройку на голове (о римск. модницах)2) застраивать ( vacuas areas Su) -
2 extollo
ex-tollo, extulī (редко exsustulī), —, ere1) поднимать (pugionem alte, caput, aliquem jacentem C; oculos ad sidera V; aliquem in murum Cs)ubi primos crastĭnus ortūs extulerit Titan (= Sol) V — завтра с первыми же лучами солнца2)aliquid in majus e. L, PJ etc. — преувеличивать что-л.se magis e. Sl — стремиться к высшемуe. postrēmum pedem Pl — уходить навсегдаб) воздвигать, строить ( fundamentum Pl)3) возвышать, возносить (aliquem honoribus, aliquem supra ceteros T); превозносить, прославлять, возвеличивать, восхвалять (aliquid laudibus C; aliquem ad и in caelum C, Amm)4) внушать мужество, ободрять (aliquem или animum alicujus C, T etc.)5) делать заносчивым (se supra modum Q; animum alicujus ad superbiam T)6) поднимать, повышать, усиливать ( vocem per gradūs L)cachinnum e. Ap — залиться смехом8) откладывать, отсрочивать ( aliquid in alium diem Pl) -
3 hortus
ī m.1) огороженное место; ферма (= villa) LXIIT ap. PM; огород ( hortos colĕre V); фруктовый сад (h. pomifer Calp); виноградник Col2) pl. зелёные насаждения, паркhorti Caesaris H, Su — Цезарев парк (в Риме, на правом берегу Тибра)horti (и h.) Epicuri C — сад Эпикура (в Афинах), место, где учил Эпикур -
4 instruo
īn-struo, strūxī, strūctum, ere1) вставлять, вводить ( tigna Cs)2) воздвигать, возводить (muros Nep; aggerem Hirt)3) расставлять ( mensas V)4) устраивать ( epulas L); подготовлять (bellum C, Just); строить, подстраивать (insidias Ctl etc.)5) вызывать, поселять ( odia inter aliquos Just)6) составлять, разрабатывать (consilia Ter; omnia ad fallendum L)7) готовить, доставлять ( alicui aurum Pl)8) приобретать (i. sibi agrum atque aedes Pl)9) оборудовать, отделывать ( tabernaculum omni luxu QC); меблировать ( domum suam C)10) снабжатьi. filiam Su — снабдить дочь приданым11) занимать ( vias copiis T)12) обставлять доказательствами (i. causam PJ)13) вооружать, снаряжать, оснащать ( exercitum L)14) комплектовать, снабжать командой (i. classem Q, Just)15) выстраивать, размещать в боевом порядке (i. aciem и exercitum in aciem C)16) наставлять, обучать ( aliquem ad aliquam rem C или aliquā re O); подговаривать, наущать ( aliquem ad caedem alicujus L). — см. тж. instructus I -
5 irrigo
ir-rigo, āvī, ātum, āre1) отводить (aquam in areas Cato; imbres plantis V)2) орошать, поливать ( hortos fontibus C)3) наводнять, заливать ( circus Tiberi superfuso irrigatus L)4) увлажнять, мочить ( irrīgat terram cruor SenT)5) освежать, подкреплять (fessos artūs V; membra sopore irrigata Lact)6) перен. разливать, вдыхать, разносить ( placidam per membra quietem V)7) перен. напитыватьaliquem plāgis i. шутл. Pl — избить кого-л. M -
6 paro
I āvī, ātum, āre [одного корня с pario I ]1) готовить, подготовлять, устраивать, организовывать (convivium C; insidias alicui Sl; bellum Cs; fugam C; aliquid alicui in prandium Pt; se ad iter L; alicui necem L); развивать, создавать ( exercitatio artem parat T); собираться, намереваться ( litteras alicui mittere C)jussa p. V — готовиться исполнить приказания2) наживать, накапливать (divitias O; lamellulas Pt); набирать, собирать (copias, exercitum Sl); заготовлять ( commeatum Sl); скупать, приобретать (praedia, hortos C)3) заключать (pacem, societatem L)II paro, (āvī), ātum, āre [ par ]1) приравнивать, равнять ( eōdem vos pono et paro Pl)2) улаживатьp. se cum aliquo C — договориться с кем-лIII paro, ōnis m. (греч.)лёгкое судно, барка C, AG -
7 superingredior
super-ingredior, —,dīсверху спускаться, нападать ( erūca superingrediens hortos Col) -
8 transmigro
trāns-migro, āvī, ātum, āre1) переселяться (Vejos L; in hortos Maecenatianos Su) -
9 Sí natúra negát, facit índignátio vérsum
"Если природа отказывает в стихе, то его создает негодование", коль дарования нет, порождается стих возмущеньем.Ювенал, "Сатиры", I, 73-80:Áud(e) aliquíd brevibús Gyarís et cárcere dígnum,Sí vis éss(e) aliquíd: probitás laudátur et álget,Árgentúm vetus ét stant(em) éxtra pócula cáprum.Quém patitúr dormíre nurús corrúptor avárae,Sí natúra negát, facit índignátio vérsum,Quálemcúnque potést, qualés ego vél Cluviénus.Хочешь ты кем-то прослыть? Так осмелься на то, что достойноТесных Гиар * да тюрьмы: восхваляется честность, но зябнет;Лишь преступленьем себе наживают сады и палаты,Яства, и старый прибор серебра, и чеканные кубки.Коль дарования нет, порождается стих возмущеньем,В меру уменья - будь стих это мой или стих Клувиена.(Перевод Д. Недовича и Ф. Петровского)[ * Пустынные острова, место ссылки преступников. - авт. ]Писать романы теперь не стоит, - даже граф Л. Н. Толстой не пишет. А он напишет несколько трактатов и бичующих сатир с эпиграфом Ювенала: Si natura negat, facit indignatio versum. (Б. М. Эйхенбаум, Маршрут в бессмертие.)Елизавета поглядела на него, одобрительно кивнула и в ответ лишь сказала, что он из усердия способен на то, в чем ему отказала природа: на поэтический вымысел: Si natura negat, facit indignatio versum, - сказала она. (Генрих Манн, Зрелые годы короля Генриха IV.)Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Sí natúra negát, facit índignátio vérsum
-
10 accedere
1) приходить, подходить, in praedia (1. 3 § 1 D. 1, 19);2) приступать к чему-либо, чтобы исполнить или совершить, принимать на себя, браться за что, ad emtionem (1. 22 § 4 D. 17, 1);in hortos (1. 1 § 9 D. 49, 4).
ad administrationem (1. 20 D. 26, 7);
ad rem gerendam (1. 77 § 3 D. 35, 1);
ad hereditatem (1. 99 D. 29, 2);
3) obligationi accedere, обязываться к чему вместе с главным должником (1. 1 D. 46, 1). 4) соглашаться с, acc. sententiae s. ad sententiam (1. 12 § 6 D. 36, 2. 1. 4 § 3 D. 42, 1). 5) присоединяться, приступать, auctoritas tutoris voluntati impuberis acc. (1. 13 § 4 D. 38, 1);ad possessionem (1. 15 § 35 D. 39, 2).
pars fundo per alluvionem acc. (1. 34 D. 6, 1);
proprietati usufr. acc. (1. 4 D. 23. 3);
legato acc. (1. 8 § 2 D. 33, 8); в особ. обозн.: присоединяться к главной вещи в качестве побочной, как принадлежность: quodaccedit alicui rei, приращение, также всякую вообще прибыль (1. 1 § 5 D. 16, 3. 1. 11 § 17 D. 19, 1. 1. 1 § 1. 1. 33 pr. D. 21, 1. 1. 68. 78 pr. D. 18, 1. 1. 52 § 2. 1. 53 pr. D. 19, 1);
quod emtioni, venditioni accedit (1. 31 §25. 1. 32 D. 21, 1. 1. 3§ 6 D. 3, 5);
quidqnid usurarum nomine accessit (1. 59 § 5 D. 17, 1);
ex mora fructus usuraeve fideicommisso acc. (1. 24 § 14 D. 40, 5);
servitut es corporibus acced. (1. 14 D. 8, 1);
6) приращаться, зачисляться, possessio alterius alicui acc., засчитывать для настоящего владельца время владения его предшественника (1. 6 pr. 1. 15 § 1 D. 44, 3); также: tempus, quo alter possedit, alicui acc. (1. 19 D. 41, 3); иногда: происходить, возникать: si alia causa nova post petitionem mihiaccesserit (1. 11 § 4 D. 44, 2). 7) подходить, быть похожим: lata negligentia prope fraudem accedit (1. 7 § 1 D. 26, 10);iter fundo acc. (1. 6 § 6 D. 19, 1).
8) нападать на, постигать, furor alicui acc. (1. З pr. D. 26, 1);proxime praetextati aetatem acc. (1. 3 § 6 D. 43, 30).
id quod fataliter accessit (1. 135 D. 50, 16).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > accedere
-
11 constituere
1) ставить, класть: frumenta const. in horreis (1. 6 C. 10, 70); выстроить: cohortes const oportunis locis (1. 3 pr D. 1, 15). 2) строить, закладывать: moenia (1. 239 § 7 D. 50, 16), hortos (1. 198 eod), sepulcra (l. 5 D. 11, 7), agros, обрабатывать (1. 23 pr. D. 39, 3). 3) утверждать, основывать, постановлять, именно: а) установить право, вводить юридические институты, определять источник права: quod quisque populus ipse sibi jus constituit;quod naturalis ratio inter omnes homines constituit (1. 9 D. 1, l); (1. 2 § 8 - 12 D. 1, 2);
jus moribus constitutum (1. 32 § 1 D. 1, 3);
auctoritas jura constituentium, т. е. юристов (1. 120. D. 50, 16. 1. 96 pr. eod. 1. 91 § 3 D. 45, 1. 1. 3 § 4 D. 26, 1. 1. 35 D. 11, 7);
Praetor actionem constituit (1. 1 D. 14, 5. 1. 1 § 1 D. 25, 5); особ. о постановлениях императоров (1. 2 D. 1, 4. 1. 41 D. 28, 5. 1. 1 § 9 D. 48, 10); к этим указам относится выражение: constitutum est (1. 13 § 7 D. 3, 2. 1. 34 D. 3, 5. 1. 29 pr. D. 5, 2. 1. 6 pr. D. 11, 7. 1. 3 § I D. 14, 6. 1. 1 D. 29, 7. 1. 18 D. 41, 3. 1. 63 D. 42, 1);
constitutus, установленный законом или указом, ad amittendam servitutem constit. tempus (1. 19 § 1 D. 8, 6. 1. 6 § 1. 1 7. 10 § 1 eod. 1. 34 § 1 D. 8, 3);
constit. usucapioni lempus (1. 4 pr. D. 41, 10); (I. 63 § 4 D. 41, 1);
constit. tempus aetatis (1. 62 § 2 D. 23, 2);
constit. appellatoria tempora (1. 5 § 5 D. 49, 5);
judicatis constit. tempus (1. 2 D. 44, 3); (1. 7 D. 42, 1);
b) вводить в должность (новых сановников) (1. 2 § 4. 11. 16. 17. 21. 23 D. 1, 2); с) о постановлениях претора, наместника (I. 1 pr. D. 27, 2. 1. 11 § 1 D. 48, 3. 1. 1 § 3 D. 49, 4), судьи (1. 38 pr. D. 6, 1. 1. 5 § 10 D. 25, 3), посредника (1. 50 D. 35, 1);
d) о назначении опекуна или представителя (1. 1 D. 2, 1. 1. 1 § 1 D. 3, 3. 1. 15 D. 26, 7. J. 7 § 1 D. 27, 31 1. 3 § 8 D. 27, 4. 1. 5 D. 27, 10. 1. 87. 90 D. 46. 3); е) об установлении правоотношения, напр. обязательного, constit. obligationem (1. 3 § 1. 1. 44 § 1. 2 D. 44, 7), debitorem sibi constit. (1. 47 § 1. 1. 51 § 1 D. 2, 14);
mulierem ream pro se constit. (1. 1 § 2 D. 16, 1);
duos reos stipulandi constit. (1. 5 D. 45, 2), per metum reus constitutus (1. 14 § 6 D. 4, 2);
constit. precarium (1. 5 D. 43, 26); об установлении сервитутов: vicino aliquod jus constit. (§ 4 J, 2, 3), const. usumfructum (1. 3 pr. 1. 36 § 1 D. 7, 1. 1. 1 pr. § 1 D. 7, 4), usum (1. 1 § 1 13. 7. 8), servitutem aquae ducendae etc (1. 5 § 1. 1. 6 § 1. 1. 9. 10 D. 8, 3), viam (1. 46 § 1 D. 21, 2); о совершении сговора (1. 13 § 1 D. 3, 2. 1. 4 pr. 1. 6. 18 D. 23. 1); о назначении приданого (1. 5 § 12 D. 23, 3);
f) вооб. установить на основании договора или завещания;
constit. pretium (1. 39 § 1 D. 18, 1. 1. 34. 36 D. 21, 1);
dies constitutus (1. 10 § 1 D. 14, 2);
4) поставить в положение, находиться, constitutus in discrimine vitae;constit. heredes (1. 28 § 2 D. 40, 5).
in extremis constitutus (1. 39 § l D. 32. 1. 42 § 1 D. 39, 6), in dignitate, munere (1. 5 D. 1, 9. 1. 1 § 1 D. 50, 10), in spe successionis (1. 1 § 13 D. 25, 4), apud hostes (1. 20 D. 3, 5);
servus poenae const. (1. 17 § 6 D. 36, 1), sui juris constit. (1. 5 § 1 D. 25, 3. 1. 114 § 11 D. 30);
in matrimonio constituta (1. 19 C. 5, 12); (1. 27 pr. D. 3, 5. 1. 48 § 2 D. 4, 4. 1. 9 § 1 D. 27, 3), intra legitimam aetatem (1. 20 § 1 D. 34, 3), in minore aetate (1. 28 C. 5, 12);
5) решиться: const. apud se, utrum - an etc. (1. 5 § 2 D. 37, 5); (1. 23 pr. D. 26. 2); (1. 12 D. 29, 2);res extra dotem constitutae (1. 95 pr. D. 35, 2).
6) oбещать посредством pactum, заплатить свой или чужой долг;abstinere pupillum hereditate (1. 15 § 9 D. 19, 2), qua actione uti vellet (1. 84 § 13 D. 30); (1. 38 § 1 eod. 1. 17 § 1 D. 41, 2).
constitutum (subst.) такое обещание;
constituta pecunia, долг прямо признанный (§ 9 J. 4, 6. tit. D. 13, 5. C. 4, 18);
Praetor constituta ex consensu facta custodit (1. 1 pr. D. cit.);
debitum ex quacunque causa potest constitui (1. 1 § 6 eod.);
de constituta experiri, teneri;
consti-tuendo teneri, obligari (1. 1 § 1. 2. 4. 8 eod.);
actio pecuniae constitutae s. de constituta pecunia, тк. actio constitutoria, иск, который по преторскому эдикту проистекал из бесформенного обещания заплатить долг (1. 20. 22. 26. 30. 31 eod.).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > constituere
-
12 deducere
1) уводить, отводить, deduc. colonias s. colonos (1. 239 § 5 D. 50, 16. 1. 1 § 7. 8 D. 50, 15);deduci (in) domum, или просто, deduci, ввод жены в дом мужа (1. 5 § 10 D. 13, 6. 1. 5. D. 23, 2. 1. 68. 69 § 3 D. 23, 3. 1, 66 рг. D. 24, 1. 1. 13 § 8 D. 48, 5);
2) приводить, доводить, deduc. furem ad Praesidem (1. 58 § 1 D. 47, 2);deduci in hortos (1. 66 § l D. 34, 1).
deduci ad supplicium (1. 19 D. 48, 19);
in vincula (1. 2 § 5 D. 49, 14); (1. 4 pr. D. 48, 4); (1. 10 D. 47, 9);
deduci in servitutem (1. 7 pr. D. 41, 1), in servilem causam (1. 3 § 1 D. 4, 5), in assusationem (1. 9 C. 9, 2); (1. 78 pr. D. 3, 3);
causa in conditione iurisiurandi deducta, дело зависит от подтверждения присягою (1. 39 D. 12, 2);
in censum deduc. aliquid, представить что-нб. для оценки, как предмет имущества (1. 64 D. 41, 1);
ad licitationem rem ded., довести до публичной продажи (1. 6 D. 10, 2);
rem s. litem in iudicium deduc., предъявлять, подавать иск о чем, ходатайствовать (1. 12 D. 2, 14. 1. 66 D. 3, 3. 1. 31 § 2 D. 3, 5. 1. 22. 23 D. 26, 7. 1. 4. 11. § 7 D. 44, 2. 1. 1 C. 3, 9: здесь resin iudicium deducta = lis contestata); касательно отдельных предметов in iudicium deducere обозначает: делать предметом иска, in iudicium s. in iudicio deduci: сделатьься предметом исковаго притязания (1. 3 рг. D. 2, 10. 1. 17 D. 3, 5. 1. 30 D. 10, 2. - 1. 51 § 1 eod. 1. 18 D. 10, 3. -1. 28 § 4 D. 12, 2. - 1. 11 § 1 D. 19, 1); (1. 11 § 5 D. 44, 2); (1. 21 рг. eod. 1. 90 D. 45, I); тоже самое обозн. deducere, deduci in controversiam, in litem (1. 17 pr. D. 16, 3. 1. 31 § 1 D. 46. 2);
deduci in actionem s. in actione (l. 27 § 3 D. 6, 1. 1. 7 § 14 D. 6, 2. 1. 37 D. 17, 2. 1. 13 pr. D. 40, 12), in petitionem (1. 7 § 5 D. 44, 2), in intentionem condemnationemve (1. 2 pr. D. 44, 1);
deduci in causam s. in causa fideicommissi, сделаться предметом фидеикоммисса (1. 3 pr. D. 33, 7. 1. 15 § 6 D. 35, 2. 1. 25 § 3 D. 36, 1), in obligationem, сделаться предметом обязательства (1. 75 § 1. 8. 1. 109. D. 45,1);
3) вычесть, deducitur de peculio, si quid dominus servi nomine obligatus est (1. 9. 8 D. 15, 1);in stipulationem s. in stipulatum (1. 76 § 1. 1. 89. 103. 125. 136 eod.), in cautionem (1. 24 pr. D. 33, 2. cp. 1. 25 § 4 D. 22, 3), in aestimationem (1. 81 § 4 D. 30), in compensationem (1. 8. 15 D. 16, 2).
deduc. quod sibi debetur (1. 11 § 7 eod. 1. 36 pr. D. 5, 3). impensas (1. 38 eod.); (1. 36 § 5 eod. 1. 7 pr. D. 24, 3); (1. 46 pr. 1). 7, 1. 1. 1 § 4. 1. 3 § 1 1. 5. 6 § 1 D. 7, 2);
fundum deducto usufr. dari iubere (1. 26 pr. D. 33, 2);
deducto aere alieno (1. 125 D. 50, 16). Deductio, вычет, deductio impensarum (1. 41 § 1 D. 31);
privilegium s. ius deductionis (1. 5 § 7 D. 14. 4. 1. 14 § 1 D. 15, 1);
4) (diducere), разделять (1. 3 § 2. 1. 5 § 1 D. 6, 1);deductionem pati (1. 38 § 2 eod.), (Gai. IV. 65 - 68).
5) растянуть, ferri materies, quae facile deducatur ignibus (1. 1 C. 11, 9).in tres partes hereditatem ded. (1. 13 § 3 D. 37, 4).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > deducere
-
13 hortus
сад, deduci in hortos (см. deducere s. 1).Латинско-русский словарь к источникам римского права > hortus
-
14 secedere
1) удаляться: seced. in hortos (1. 16 D. 17, 1);secessus, a) удаление от общества, уединение (1. 12 § 41 D. 33, 7);
2) уходить: secessio, уход (1. 2 § 8. 20. 24. D. 1, 2).b) удаленное место (1. 21 § 10 D. 4, 8. 1. C. C. 11, 1).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > secedere
См. также в других словарях:
HORVALERIANO — hortos Valerianos … Abbreviations in Latin Inscriptions
HORTVS — ex Graeco χόρτος villa Veteribus dicebatur. Plin. l. 19. c. 4. in XII. tabulis legum nostrarum nusquam nominatur, villa semper in significatione ea hortus: in horti vero heredium: quam rem comitata est et religio quaedam, hortosque et fores… … Hofmann J. Lexicon universale
PARADISUS — I. PARADISUS apud recentiores Scriptores, atrium est porticibus circumdatum ante aedes sacras. ex Graeco Παράδεισος, qui ab Hesychio definitur τόπος εν ᾧ παριπάτοι, locus porticibus et deambulatoriis circumdatus, Gallis vero Parvis. Hâc notione… … Hofmann J. Lexicon universale
Hortus conclusus — The Annunciation Convent of San Marco, Florence Hortus conclusus is a Latin term, meaning literally enclosed garden . The word garden is at root the same as the word yard . It means an enclosure , observed Derek Clifford, at the outset of a… … Wikipedia
ARISTOMACHUS — I. ARISTOMACHUS Atheniensis scriptor, de vini apparatu. Plin. l. 14. c. 19. Item vir, Solis oriundus, qui amore apum sic flagravit; ut duo de sexaginta annis nihil aliud fecerit. Plin. l. 11. c. 9. et l. 13. c. 24. II. ARISTOMACHUS Heracleota,… … Hofmann J. Lexicon universale
CANIUS — Eques Roman. cum in Siciliam otiandi causâ venislet, hortosque a Pythio argentario dolô emisset, instructos piscibus, et piscatoribus de industria positis: posterô die, quum ad eosdem ipse amicos invitâsset, nullos ipsi pisces, neque piscatores… … Hofmann J. Lexicon universale
VALERIANI Aurei — apud Treb. Pollionem in Claudio, c. 17. cui Gallienus, inter alia, tribui iussit, Aureos Valerianos CL. Trientes Saloninianos CCC. nummi sunt a Valeriano Imperatore cusi, quos proin Valerianeos aut Valerianinos, potius appellandos fuisse, sicque… … Hofmann J. Lexicon universale
horto — |ô| s. m. 1. Pequena horta. = JARDIM 2. Estabelecimento de horticultura. • hortos s. m. pl. 3. [Portugal: Minho] Rebentos das couves. = ESPIGOS 4. [Religião católica] horto de Getsêmani: jardim das Oliveiras, onde Cristo foi rezar na véspera da … Dicionário da Língua Portuguesa
Gaius Maecenas — Bust of Maecenas at Coole Park, Co. Galway, Ireland Gaius Cilnius Maecenas ( / … Wikipedia
Greenhouse — [ thumb|250px|A greenhouse in Saint Paul, Minnesota.] A greenhouse (also called a glasshouse or hothouse) is a building where plants are cultivated. A greenhouse is a structure with a glass or plastic roof and frequently glass or plastic walls;… … Wikipedia
Osteopathic manipulative medicine — Intervention ICD 10 PCS 7 ICD 9 CM 93.6 … Wikipedia